Nekadašnja robna razmena je pokazala da je zlato najpogodnija roba od vrednosti, u kojoj sve druge robe mogu naći "srodnu dušu", odnosno izraziti svoju vrednost. Opšte su poznate prirodne osobine zlata koje ga čine pogodnim za ulogu novca. Naime, zlato u malim količinama ima veliku vrednost, jednostavno se može deliti na manje delove i ponovo spajati, a da pri tome zadrži sva svoja hemijska svojstva, što inače nije slučaj sa drugim robama, itd. To znači da razmena daje zlatu ulogu novca, ali mu ona ne daje vrednost. Naprotiv, zlato i može da funkcioniše kao novac, zbog toga što je stvar od vrednosti, kao i druge robe, pri čemu tu svoju vrednost dobija u procesu materijalne proizvodnje.
Inače, novac ima pet funkcija: novac u funkciji mere vrednosti, novac u funkciji prometnog sredstva, novac u funkciji sredstava za zgrtanje blaga, novac u funkciji platežnog sredstva i novac u funkciji svetskog novca. Funkcije novca kao mere vrednosti i prometnog sredstva predstavljaju dve osnovne funkcije novca. Kroz ove funkcije možda je najvolje razumeti istorijat i razloge nastanka novca.
U savremenim privredama novac ima značajnu ulogu. U robnoj privredi, u kojoj su proizvodi ljudskog rada namenjeni tržištu i novac je stekao svojstvo robe, jer se njime meri i izražava vrednost ostale robe. Nastankom robne proizvodnje i zakona vrednosti nastao je i novac, kao opšti ekvivalent. Tada su nastale i finansije. Pošto su finansije vezane za novac i njihova priroda je novčana, odnosno monetarna.
Novac je u svom razvojnom putu prolazio kroz različite periode i oblike. U periodu trampe, ulogu novca imali su raznovrsni predmeti. Sa razvojem robno-novčanih odnosa nastupio je period upotrebe metalnog novca kao sredstva razmene. Metalni novac lišava razne upotrebne vrednosti (žito, stoka - krzno, platno) uloge opšteg ekvivalenta, odnosno tzv. robnog ili naturalnog novca. U tom procesu, novac iskovan od metala (zlata, srebra, bakra i sl.), poprima robno svojstvo, u kome je otelovljeni, opredmećeni ljudski rad dao obeležje funkciji mere vrednosti, odnosno opšteg ekvivalenta.
Razvoj novčane privrede dovodi do ere odvajanja nominalne vrednosti od realne vrednosti novca. To je omogućilo upotrebu novčanih znakova, čija nominalna vrednost nije zavisila od unutrašnje vrednosti. Time je u robni promet, kao posrednik razmene, stupio papirni novac.